مساله‌ تعویض روغن موتور همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی مالکان خودروها است و به خصوص این مساله در خودروهایی که قیمت گران‌تری دارند، نگرانی بیشتری ایجاد می‌کند.
برای دانستن زمان و کیلومتر مناسب برای تعویض روغن موتور بهترین کار رجوع به دفترچه‌ راهنمای خودرو است زیرا این عدد برای هر خودرویی می تواند متغیر باشد و این‌که مثلا بگوییم هر 10,000 یا هر 50,000 کیلومتر برای تعویض روغن یک عدد ثابت است فکر اشتباهی است. همچنین شرایط کاری موتور نیز در عمر روغن موتور موثر است. بسیاری از خودروهای کاری مانند پیکاپ‌های مدرن به یک چراغ هشدار مجهز هستند که زمان تعویض روغن را به راننده هشدار می‌دهند اما همه خودروها دارای این امکان نیستند.
یکی از اولین قدم‌ها بازبینی روغن موتور است. به طور معمول راننده باید این کار را هر ماه یکبار انجام دهد. اگر از بازبینی سطح روغن موتور اطلاعاتی ندارید، بهتر است این کار را به مکانیک یا تکنسین تعویض روغن بسپارید. نکته مهم در مورد کیفیت روغن این است که کیفیت روغن را به هیچ وجه از روی ظاهر آن نمی‌توان تشخیص داد و این کاری کاملا غیر علمی و بی اساس است. گیج روغن تنها برای بررسی سطح روغن موتور استفاده می‌شود.
همچنین اگر خودرویی مانند ب‌ام‌و دارید، چیزی به نام گیج روغن به صورت فیزیکی در خودروی شما وجود ندارد و باید سطح روغن را در منوهای خودرو چک کنید. نحوه انجام آن در دفترچه راهنمای خودرو آموزش داده شده است.
اگر سطح روغن موتور پایین‌تر از استاندارد باشد لازم است تا مقداری روغن به خودرو اضافه شود. دیدن براده های فلزی در روغن موتور نیز نشانه خوبی نیست. اگر روغن موتور سفید شده باشد نشان دهنده نفوذ مایع خنک کننده به سیستم روغن کاری است.

زمان مناسب برای تعویض روغن موتور؟
بسیاری از افراد بر این باورند که روغن موتور را باید هر 1000 کیلومتر یا هر ماه تعویض کرد، برخی دیگر می‌گویند هر هزار کیلومتر یا هر سال باید روغن را عوض کرد. همان‌طور که در ابتدا گفتیم یک نسخه برای همه خودروها وجود ندارد بلکه باید ببینید در دفترچه راهنمای خودروها، سازنده چه کیلومتر و بازه زمانی را برای روغن موتور تعریف کرده است.
حتی در یک برند خاص نیز این عدد برای مدل‌های مختلف متغیر است. برای مثال تویوتا را در نظر بگیرید. روغن تویوتا راو4 باید با ویسکوزیته 5W20 باشد و هر 7000 کیلومتر روغن آن را تعویض کرد. اما برای تویوتا پریوس باید از روغنی با ویسکوزیته 0W20 استفاده کرد و روغن آن را می‌توانید هر 15,000 کیلومتر تعویض کنید. در حالی که برای تویوتا تاندرا باید روغن را هر 5000 کیلومتر تعویض کرد. به همین خاطر است که می‌گوییم حتما دفترچه راهنمای خودرو را بررسی کنید.
البته بر اساس تجربه نگارنده معمولا خودروسازان حداکثر عمر را برای روغن موتور در نظر می گیرند و بهتر است کمی زودتر از عدد کارخانه‌ای، روغن را تعویض کنید. اما دیر تر تعویض کردن روغن دیگر عواقبی به همراه خواهد داشت.

چه روغن موتوری باید استفاده کنیم؟

برند روغن موتور خیلی مهم نیست، مهم مشخصات آن است. باید ببینید سازنده خودرو چه ویسکوزیته‌ای را پیشنهاد کرده‌است. اگر خودروی شما دفترچه نداشته باشد و نمی‌دانید که چه روغنی مناسب خودروی شماست می‌توانید به سایت‌های سازندگان روغن موتور مراجعه کنید.

آیا باید از روغن موتور سینتیک استفاده کنیم؟
روغن‌های سینتیک Synethic به روغن‌هایی گفته می‌شوند که از ترکیبات مصنوعی و مشتقات نفت تولید می‌شوند. این روغن‌ها از قیمت بالاتری نسبت به روغن‌های معمولی که با نفت خام تولید می‌شوند، برخوردارند و کارایی آنها نیز بالاتر است. اما باید در نظر داشته باشید تا زمانی که سازنده خودرو استفاده از روغن‌های سینتیک را پیشنهاد نکرده باشد نباید از آنها استفاده کنید. در حقیقت اگر خودروی شما نیاز به روغن سینتیک نداشته باشد، استفاده از این روغن تنها هزینه‌های شما را افزایش خواهد داد.

این نوع روغن ها عمری تا دو برابر روغن های معمولی دارند. همچنین روغن‌های سینتیک به گونه‌ای طراحی می‌شوند که در برابر دما نیز مقاومت بالاتری داشته باشند. در برخی خودروها که دمای کارکرد موتور بسیار بالا است این‌گونه از روغن موتورها تاثیر خود را نشان می‌دهند.
یکی از عادت‌های رانندگی که برای خودرو بسیار مضر است، استفاده اتومبیل در مسافت‌های کوتاه است. در این حالت در حالی که روغن موتور هنوز به دمای مناسب خود نرسیده است شما به مقصد می‌رسید. روغن موتور تا زمانی که به دمای کارکرد خود نرسد کارایی کافی را نخواهد داشت و به همین دلیل چنین کاری برای موتور بسیار مضر است. در این زمان روغن‌های سینتیک کارایی بالاتری را خود نشان می‌دهند. همچنین اگر در مناطقی با تابستان‌های بسیار گرم یا زمستان‌های بسیار سرد نیز زندگی می‌کنید روغن‌های سینتیک کارایی بهتری خواهند داشت.
این که می‌گوییم عمر روغن‌های سینتیک بالاتر است، دلیل بر این نمی‌شود که روغن موتور را دیرتر از زمان اعلام شده توسط سازنده میتوانید تعویض کنید. همچنین در موتورهایی که مستعد جرم گیری هستند استفاده از روغن های سینتیک ایده خوبی است.

عادت های رانندگی موثر روی روغن موتور

روغن موتور یک دمای کارکرد مشخصی دارد که تا به آن دما نرسد عملکرد کافی را نخواهد داشت. در انگلیسی اصطلاحا Operating Tempreture گفته می‌شود. همان‌طور که در بالا اشاره شد، یکی از خطرناک‌ترین عادات رانندگی استفاده از خودرو در مسیرهای کوتاه است. چون روغن موتور گرم نمی‌شود و کارایی کافی ندارد. همچنین اگر خودرو را زیاد در زمان ترافیک استفاده می‌کنید، به‌تر است روغن را کمی زودتر عوض کنید. به گفته یک مکانیک 5000 کیلومتر استفاده خودرو در اتوبان به‌تر از ۱۵۰۰ کیلومتر راندن در ترافیک شهری است.
از سویی در خودروهایی که تحت فشار هستند نیز باید روغن موتور را زودتر از خودروهای دیگر تعویض کرد. به طور نمونه اگر با خودرو، یدک کشی می‌کنید یا بار حمل می‌کنید باید دقت کنید که روغن موتور زودتر مستهلک خواهد شد. اگر عادت به رانندگی اسپرت نیز دارید و زیاد به خودرو گاز می‌دهید هم باید بدانید عمر روغن موتور کوتاه خواهد شد.