قراردادهای منعقد شده بین خودروسازان ایرانی و شرکای خارجی طبق روال در حال اجراست و مشتریان برای تحویل خودروهای پیش‌خرید شده، تأمین قطعات یا ارائه خدمات نگرانی نداشته باشند.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران(ایدرو) با بیان این مطلب، در مورد مباحث مطرح شده مبنی بر تعلیق فعالیت شرکت‌های خودروساز فرانسوی در ایران و تأثیر آن بر روند تولید و عرضه خودروهای تولید مشترک گفت: «فعالیت شرکت‌های پژو- سیتروئن و رنو در ایران در چارچوب قراردادهای منعقد شده با شرکای ایرانی و طبق روال در حال انجام است.»

منصور معظمی در مورد ابراز نگرانی برخی مشتریان برای دریافت خودروهای پیش‌فروش شده تولید مشترک، ارائه خدمات پس از فروش و تأمین قطعات این خودروها، افزود: «در چارچوب قرارداد پژو- سیتروئن با سایپا ۲هزار دستگاه خودروی سیتروئن سی‌۳ به متقاضیان پیش فروش شده که تحویل این خودروها به مشتریان طبق روال پیش‌بینی شده در این قرارداد صورت خواهد گرفت و مشکلی برای تأمین قطعات و ارائه خدمات پس از فروش اینگونه خودروها نیز وجود ندارد.» وی با بیان اینکه مشکلی برای تأمین و تحویل خودروهای پیش‌فروش شده تولید مشترک با شرکای خارجی وجود ندارد، افزود: «در قرارداد ایران‌خودرو و پژو نیز تا‌کنون فقط پژو ۲۰۰۸به‌عنوان نخستین خودروی تولید مشترک از طریق پیش‌فروش به مشتریان عرضه شده که برخی از این تعهدات با تحویل خودرو به مشتریان انجام شده و بقیه خودروهای پیش‌فروش شده نیز طبق روال به خریداران تحویل خواهد شد.»

رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران موضع‌گیری اخیر شرکای خارجی خودروسازان ایرانی را در واکنش به فشارهای ظالمانه و خروج آمریکا از برجام تلقی کرد و افزود: «اعلام تعلیق فعالیت به‌معنای قطع همکاری این خودروسازان با شرکای ایرانی نیست و تا‌کنون نیز هچ کدام از شرکای خارجی خودروسازان ایرانی در مورد قطع همکاری خود در چارچوب این قراردادها و خروج از ایران موضعگیری رسمی نکرده‌اند. مطالب مطرح شده در مورد تعلیق فعالیت برخی از این شرکت‌ها نیز در واکنش به فشارهای آمریکا بوده است.»
معظمی با بیان اینکه این شرکت‌های خودروساز بخش خصوصی اروپا، دارای قرارداد‌های معتبر و منافعی در چارچوب این قراردادها در ایران هستند و برای حفظ این قراردادها تلاش می‌کنند، افزود:
«شیوه برخورد کنونی شرکای اروپایی با خودروسازان ایرانی پس از رویکرد اخیر آمریکا طبیعی است، این قراردادها تابع قواعد و مقررات بین‌المللی است و اگر ما نیز به جای پژو- سیتروئن یا رنو بودیم، شاید رویکرد احتیاطی را برای ادامه اینگونه همکاری‌ها اتخاذ می‌کردیم، با وجود این واقعیت‌های فرجام قراردادهای خودرویی با برخی گمانه‌زنی‌های مطرح، متفاوت است.»

به گفته وی، در قراردادهای منعقد شده شرکای ایرانی با خودروسازان خارجی نیز پیش‌بینی‌های لازم برای چنین شرایطی صورت گرفته است و شرکت‌های مذکورانگیزه کافی برای عمل به تعهدات خود و باقی‌ماندن در ایران را دارند.

رویکردهای متفاوت شرکای فرانسوی
خودروسازان فرانسوی که با اجرای برجام پیشگام ورود به ایران و مذاکره با شرکای ایرانی خود بودند با خروج آمریکا از برجام رویکردهای متفاوتی نسبت به نحوه اجرای این قراردادها اتخاذ کردند. واکنش‌هایی که بیشتر از فشار سیاسی آمریکا متأثر است و به‌نظر نمی‌رسد بیانگر رویکرد واقعی این خودروسازان به ادامه همکاری با شرکای ایرانی باشد. پژو- سیتروئن نخستین برند فرانسوی بود که با ایجاد شرکت‌های مشترک با ایران خودرو و سایپا و پیش‌فروش برخی محصولات تولید مشترک به ایران بازگشت. این همکاری که با سرمایه‌گذاری مشترک طرفین ایرانی و فرانسوی و پیش‌فروش خودروهای پژو ۲۰۰۸و سیتروئن سی‌۳ به مشتریان ایرانی آغاز شد اما در ادامه مسیر با خروج آمریکا از برجام این شریک فرانسوی با احتیاط بیشتری از تداوم همکاری‌های خود با شرکای ایرانی خبر داد. نخستین موضع رسمی را در این زمینه مدیرعامل رنو در مهر‌ماه سال گذشته و پیش از خروج آمریکا از برجام اتخاذ کرد. کارلوس گوسن که هنوز قرارداد همکاری شرکت متبوعش با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران وارد مرحله اجرایی نشده، در مورد چالش‌های حضور و فعالیت این شرکت در ایران درصورت وضع مجدد تحریم‌های آمریکا اعلام کرد، مشخص است که اگر همکاری با ایران غیرممکن شود، ما با یکدیگر برنامه‌ای را طراحی می‌کنیم تا فعالیت تجاری‌مان در این کشور را تعلیق کنیم، اما این به هیچ عنوان به آن معنا نیست که ما ایران را کاملا ترک خواهیم کرد. اما پژو – سیتروئن رویکرد متضادی به این موضوع نشان داد به‌نحوی که لیندا جکسون مدیرعامل پژو – سیتروئن ۵خرداد‌ماه امسال اعلام کرده بود، برنامه حضور این شرکت در ایران با وجود خروج آمریکا از برجام تغییری نکرده و ضمن ادامه عرضه سیتروئن سی‌۳، محصولات جدید مشترک دیگری تولید و صادر خواهد کرد. اما پس از گذشت حدود یک هفته و با چرخشی معنا‌دار این شرکت طی بیانیه‌ای در ۱۴خرداد‌ماه اعلام کرد که این گروه خودروسازی برای پیروی از قانون ایالات متحده تا ششم آگوست، فعالیت‌های اشتراک انتفاعی خود را به حالت تعلیق در می‌آورد اما این گروه با پشتیبانی دولت فرانسه برای بررسی موضوع ادامه فعالیت‌های خود در ایران، در حال گفت‌وگو با مقامات آمریکایی است.
تجربه همکاری رنو و پژو در ایران نیز نشان می‌دهد، در شرایطی که رنو در دوره قبلی تحریم‌های بین‌المللی هیچ‌گاه همکاری خود را با شرکای ایرانی قطع نکرد اما پژو با وجود داشتن قرارداد رسمی با عهد‌شکنی بازار ایران را ترک کرد، رویه‌ای که به‌نظر می‌رسد با رویکردهای اخیر این دو برند خودروساز فرانسوی بار دیگر در حال تکرار شدن است و نشان از سیاست و دور‌اندیشی رنو برای عمل به تعهدات نیم بند خود در ایران دارد.

سود و زیان؛ مبنای عمل به قراردادهای خودرویی
یک کارشناس دیگر صنعت خودرو با بیان اینکه خودروسازان خارجی برای مقاومت احتمالی در برابر تحریم‌های آمریکا بیش از هر چیز سود و زیان خود را درنظر می‌گیرند گفت: «اکنون نیسان حدود ۸۰۰هزار تا یک میلیون دستگاه خودرو در بازار آمریکا از طریق تولید، مونتاژ یا صادرات به فروش می‌رساند. این در حالی است که براساس قراردادهای قبلی نیسان حداکثر تیراژ تولید محصولات این خودروساز مانند ماکسیما، پیکاپ و… در ایران بین ۱۰تا ۲۰هزار دستگاه بود.» سعید مدنی با بیان اینکه اکنون شرکت‌های اروپایی بخش عمده‌ای از قطعات مورد نیاز خود را از آمریکا تأمین می‌کنند، افزود: «حجم واردات انواع قطعات از آمریکا به اروپا حدود ۵۰۰تا ۶۰۰میلیارد دلار و تراز تجاری اروپا با آمریکا حدود ۱۴۰۰میلیارد دلار است و این آمار و ارقام به راحتی قابل چشم‌پوشی توسط شرکت‌های خصوصی اروپایی نیست.»

مدیرعامل سابق سایپا افزود: «حتی با حمایت‌های اتحادیه اروپا نیز شرکت‌های عمدتا خصوصی اروپایی باید با سنجش منافع خود در مورد قراردادهای همکاری با شرکای ایرانی تصمیم‌گیری کنند گرچه کشورهای اروپایی در حال ایجاد ضمانت‌های بیمه‌ای، جبران خسارات، تسهیل نقل و انتقال پول با بهبود مبادلات بانکی و… هستند تا این شرکت‌ها را به ماندن در قراردادهای همکاری مشترک با شرکای ایرانی ترغیب کنند. باید توجه کنیم که شرکت نیسان بعد از برجام برای انجام مذاکرات خودرویی و بازگشت به ایران اعلام آمادگی کرده بود اما درصورتی که تحریم‌های اخیر گروه رنو – نیسان را در بر گیرد با توجه به منافع زیاد نیسان در آمریکا، باید در انتظار میزان ثمربخشی بسته‌های حمایتی اتحادیه اروپا از خودروسازان اروپایی ماند.»

به گفته مدنی، قرارداد همکاری پژو – سیتروئن با ایران‌خودرو و سایپا از قراردادهایی است که محصولات نهایی آن به تولید مشترک رسیده و در حال عرضه به بازار هر چند با تیراژ محدود است. اما باید بپذیریم که کارکردن با شرکت‌های بزرگ خودروساز دنیا که تحت سیطره و نفوذ آمریکا هستند بسیار سخت است.