با وجود اینکه سخنگوی وزارت صمت پیش از این اعلام کرده بود حدود ۹۰درصد از خودروهای وارداتی در قالب پیش‌فروش به فروش می‌رسند و «واردات فیزیکی» در مدت‌زمان اعلامی این وزارتخانه تنها برای ۱۰هزار خودرو بود، حالا به نظر می‌رسد بورس کالا زیر بار این طرح صمتی‌ها نرفته و اعلام کرده عرضه خودروهای وارداتی در بورس منوط به ورود به کشور و صدور قبض انبار است.

اوایل دی‌ماه، امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت، اعلام کرد تا انتهای خردادماه سال آینده ۲۰۰هزار خودروی وارداتی به بازار خودروی کشور تزریق خواهد شد. این‌طور که قالیباف به «دنیای اقتصاد» توضیح داد، قرار بود تنها ۱۰هزار دستگاه از این خودروها در این مدت‌زمان به صورت فیزیکی وارد کشور شده و مابقی با موعد سه‌ماهه و شش‌ماهه پیش‌فروش شوند. حتی قرار بر این بود که بعد از اینکه پیش‌فروش انجام شد، واردکننده قرارداد ساخت و خرید خودرو را با خودروساز خارجی منعقد کند. با این وجود روز گذشته بورس کالا طی نامه‌ای به وزارت صمت اعلام کرد تنها خودروهایی می‌توانند از طریق سازوکار بورس کالا عرضه شوند که وارد گمرکات کشور شده و قبض انبار دریافت کرده باشند. بنابراین فروش خودروها منوط به واردات فیزیکی آنها به کشور شده است.

اطلاعات رسیده به «دنیای اقتصاد» حاکی از آن است که بورس کالا تنها به یک قبض نیز برای اطمینان از اینکه خودروها حتما وارد کشور شده‌اند اکتفا نکرده و قرار است بورس کالا بازرس‌هایی برای بررسی خودروهای وارداتی به گمرکات کشور راهی کند. از همان ابتدا نیز عملیاتی شدن طرح پیش‌فروش خودروهای وارداتی در هاله‌ای از ابهام بود؛ چراکه بورس کالا باید می‌توانست به خریداران این ضمانت را بدهد که خودروهای پیش‌فروش‌شده در بازه زمانی معین قطعا به دست آنها می‌رسد؛ با‌این‌حال این ضمانت در شرایط فعلی کار سختی به نظر می‌آید، چراکه فضای اقتصادی و سیاسی کشور در شرایط بی‌ثباتی قرار دارد. برای مثال نرخ ارز به طور روزانه درحال رشد است که قطعا این عامل در واردات خودرو موثر است و در شرایط پیش‌فروش حتی ممکن است صرفه اقتصادی واردات را برای واردکننده از بین ببرد و حتی باعث ایجاد مشکلاتی شود که خودروهای خارجی در بازه زمانی تعهد‌داده‌شده به کشور نرسند که وقوع این سناریو هم چندان بعید نیست.

در چنین شرایطی قابل‌پیش‌بینی بود که بورس کالا پیش‌فروش خودروهایی را که هنوز حتی ساخته نشده‌اند قبول نکند. بورس کالا در نامه خود به وزارت صمت نیز به پرریسک‌ بودن طرح این وزارتخانه اشاره کرده است. در بخشی از این نامه آمده است: «در‌حال‌حاضر نگرانی‌های متعددی در خصوص مسائل حقوقی و ریسک‌های عملیاتی همچنان باقی مانده که با توجه به انحراف در طرح اولیه ضروری است مجددا مورد بازنگری قرار گیرد.» بنابراین بورس کالا از وزارت صمت خواسته در شیوه عرضه خودروهای وارداتی بازنگری کند.

اختلاف وزارت صمت و بورس کالا در مورد شیوه عرضه خودرو در صورتی است که طبق اعلام این وزارتخانه، تا پایان امسال باید واردات ۱۰۰هزار خودرو انجام می‌شد، با‌این‌حال سیدرضا فاطمی‌امین، وزیر صمت، به تازگی اعلام کرده تاکنون ثبت سفارش برای تنها ۷۰هزار خودرو انجام شده است. در چنین شرایطی و با توجه به اینکه بورس کالا فروش خودرو را منوط به وارد شدن آن کرده است، به نظر نمی‌رسد وزارت صمت در تحقق هدف اعلامی خود موفق عمل کند.