اخیرا وزارت صنعت خودروسازان بخش دولتی و خصوصی را ملزم به عرضه محصولات خود در بورس کالا کرده است. الزامی که با توجه به تجربه‌های قبلی عرضه خودروهای بخش خصوصی در بورس کالا و عدم استقبال مردم از این خودروها چرایی آن را زیر سوال می‌برد. در این رابطه با یک کارشناس خودرو به گفت‌و گو نشستیم و نظر ایشان را در رابطه با عرضه خودرو در بورس جویا شدیم.

اولین و آخرین کشوری که اقدام به عرضه خودرو در بورس کرده ایران است و این شیوه فروش هیچ الگویی در جهان ندارد. شما تا کنون نشنیده‌اید و هرگز هم نخواهید شنید که شرکت‌های خودروساز در سراسر دنیا مانند بنز، ب‌ام‌و و تویوتا محصولات خود را در بورس نیویورک یا لندن عرضه کنند. ممکن است، سهام این کارخانجات در بازار عرضه شوند اما خود محصول تولید شده در این کارخانه‌ها، هرگز راهی بورس نمی‌شوند.

بابک صدرایی با بیان این مطلب به اتومبیل فارسی گفت: «عرضه خودرو در بورس آن را از کالایی مصرفی به کالای سرمایه‌ای تبدیل می‌کند. بورس محل عرضه اقلام سرمایه‌ای است نه مصرفی از این رو نمی‌تواند در بلندمدت پاسخگوی بازار خودرو باشد.»

وی با تاکید بر اینکه عرضه قطره‌ چکانی خودرو در بورس تنها به منظور حفظ قیمت و حاشیه سود بالا صورت می‌گیرد، اظهار داشت: «با هر بار عرضه خودرو در بورس سیگنالی برای بازار خودرو مخابره می‌شود مبنی بر اینکه قیمت می‌تواند بیش‌تر از قیمت کشف شده در بورس، در بازار تعیین شود و بر این اساس بازار راه افزایش قیمت را در پیش می‌گیرد.»

صدرایی با اشاره به اینکه قیمت‌گذاری دستوری آفت صنعت و بازار خودرو کشور است، ادامه داد: «به‌طور کلی باید توجه داشت در اقتصاد موضوع اصلی عرضه و تقاضا است که سایر عوامل مرتبط با بازارها را شکل می‌دهد. عرضه خودرو در بورس و قیمت‌گذاری دستوری در این رابطه شاید در یک مقطع زمانی کوتاه مدت بتواند التهاب بازار را کم کند اما به طور قطع تا زمانی که روند عرضه و تقاضا در بازار خودرو ساماندهی نشود و در وضعیت متعادل قرار نگیرد هر اقدامی در این بازار در حد یک مُسکن کوتاه‌مدت خواهد بود و متاسفانه شاهد هستیم تصمیمات دولت عملا مهر تاییدی بر سرمایه‌ای بودن خودرو است.»

صدرایی با اشاره به اینکه الزام خودروسازان خصوصی به عرضه محصولاتشان در بورس غیرکارشناسانه است، افزود: «فروش خودروهای بخش خصوصی در بورس شبکه توزیع و نمایندگی‌های آنان را در معرض خطر قرار می‌دهد و از نظر روانی به بخشی از جامعه آسیب می‌زند.»

وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از تصمیمات غیرکارشناسانه و یک شبه دولت عرضه خودرو در سامانه یکپارچه عرضه خودرو بود، ادامه داد: «در آن مقطع هم دولت خودروسازان بخش خصوصی و دولتی را وادار به فروش محصولاتشان در این سامانه کرد که نتیجه آن عدم استقبال نه چندان گرم از خودروهای بخش خصوصی و ایجاد لاتاری و بازار سیاه و جهش قیمت‌ها برای خودروهای دولتی بود که در نهایت هم به دلیل ناکارآمدی این نوع عرضه، فروش از طریق سامانه یکپارچه متوقف شد.»

این کارشناس بازار خودرو با تاکید بر اینکه اکنون نیز متضرر نهایی عرضه خودرو در بورس مصرف کننده خواهد بود، گفت: «باید بپذیریم که عرضه خودرو در بورس تنها به گسترش دلالی دامن زده و زمینه افزایش بیشتر قیمت خودرو را فراهم می‌کند. مگر چه تعداد از متقاضیان خرید خودرو در بورس مصرف‌کننده واقعی هستند کد بورسی داشته باشند و بخواهند مطالبات خود را طریق بازار سهام دنبال کنند؟ آیا دولت بر ثبت‌نام‌هایی که برای خرید خودرو در بورس می‌شود، نظارتی دارد؟ این روند عرضه خودرو از طریق بورس باعث افزایش قیمت خودرو و بدل شدن خودرو به یک کالای سرمایه‌ای صرف می‌شود.»

به اعتقاد صدرایی، عرضه خودرو در بورس به این معناست که بورس هم عملاً مکانیزم و نقش بازار آزاد و بلک مارکت را ایفا می‌کند منتهی مقداری از سهم سود اضافه‌ای که در بورس روی قیمت خودرو کشیده شده نصیب دلالان شرکت سازنده و دولت می‌شود در حالی که مصرف کننده واقعی مدام از نظر قیمتی تحت فشار است.

این کارشناس بازار ادامه داد: «وقتی روندهای حاکم در این صنعت شفاف نیست برخی دلالان و افراد وابسته به شرکت‌ها قیمت‌هایی را به عنوان قیمت نهایی خودرو تعیین می‌کنند. اتفاقی که در این شرایط رخ می‌دهد این است که هر دو ماه یکبار ۲۰۰۰ خودرو در بورس عرضه می‌شود که با آگاهی نسبت به اینکه ۲۰ هزار نفر متقاضی خرید خودرو هستند مشخص است در این روند ماشین 500 میلیون تومانی را یک میلیارد خریداری می‌کنند و ۱۸ هزار متقاضی منتظر می‌مانند تا ماه آینده بورس قیمت خودرو را مجددا تعیین کند به امید اینکه از این بازار و روند قیمت گذاری آشفته سودی به جیب بزنند.»