60 درصد خودروهای نو از تست معاینه فنی برتر مردود شدند. گزارش‌های ستاد معاینه فنی در حالی نشان می‌دهد که بیشتر خودروهای کمتر از ٤‌سال موفق به پاس‌کردن استانداردهای برتر نشده‌اند که معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران خسارت سالانه آلودگی هوا در پایتخت را ٢,٦‌ میلیارد دلار اعلام کرده، خسارتی که خودروهای آلاینده متهمان اصلی آن هستند. البته مسئولان ستاد معاینه فنی می‌گویند بعد از اجرای طرح جدید کنترل آلودگی هوای پایتخت مراجعات برای گرفتن معاینه نسبت به پارسال ١٠‌درصد بیشتر شده است. آنگونه که آمارها نشان می‌دهد از ابتدای امسال تا ١٥ تیر حدود ٣٠‌هزار خودروی غیر مشمول (کمتر از ٤سال) برای دریافت معاینه فنی برتر مراجعه کرده‌اند که مسئولان این ستاد دلیل اصلی آن را تخفیف یک‌میلیون و ٢٠٠‌هزار تومانی در طرح ترافیک جدید برای خودروهای صاحب معاینه فنی برتر می‌دانند.

حدود نیمی از خودروهای مراجعه‌کننده نقص فنی داشتند

پارسال چیزی حدود یک‌میلیون و ٨٠٠‌هزار نفر به ستاد معاینه فنی مراجعه کرده‌اند که از این تعداد ٣٩٠‌هزار دستگاه خودرو موفق به دریافت معاینه فنی برتر شدند. بر اساس اطلاعاتی که ستاد معاینه فنی تهران به «شهروند» گزارش داده است بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد مراجعات مردم در‌ سال٩٧ نسبت به سال٩٦ حدود ١٨‌درصد و نسبت به سال٩٥ حدود ٦٠‌درصد بیشتر شده است. جالب است که از یک‌میلیون و ٢٨٠‌هزار خودرویی که برای نخستین‌ بار برای دریافت معاینه فنی مراجعه کردند، ٤٢‌درصد دارای نقص فنی بوده‌اند.

طرح ترافیک جدید تقاضای معاینه فنی برتر را بالا برد

حدود یک‌ماه از اجرای طرح کنترل آلودگی پایتخت می‌گذرد. طبق تصمیمات جدید اعضای شورای شهر تهران، خودروهای سواری دیگر محدودیت پلاک برای ورود به حلقه دوم ترافیکی مرکز شهر نخواهند داشت و خودروهای پلاک تهران در هر فصل فقط ٢٠روز و خودروهای پلاک غیر تهران ١٥روز مجاز به تردد رایگان در محدوده دوم یا همان زوج و فرد سابق هستند و برای تردد بیش از ٢٠روز در هر فصل باید عوارض بپردازند. البته در صورتی که معاینه فنی برتر داشته باشید، می‌توانید ٢٠‌درصد پول کمتری بپردازید.

یک حساب کتاب سرانگشتی نشان می‌دهد در صورتی که خودروی‌تان معاینه فنی برتر داشته باشد، دست‌ کم یک‌میلیون و ٢٠٠‌هزار تومان کمتر پول طرح پرداخت خواهید کرد. همین مسأله موجب شده که تعداد مراجعات مردم برای دریافت معاینه فنی برتر نسبت به ‌سال گذشته ١٠‌درصد بیشتر شود.

بر اساس گزارش ستاد معاینه فنی تهران به «شهروند» آمارها نشان می‌دهد که از ابتدای امسال تا ١٥تیر، ٥١٧‌هزار نفر برای دریافت معاینه فنی برتر به ستاد مراجعه کرده‌اند که سهم خودروهای غیر مشمول (خودروهای با سن کمتر از ٤‌سال) از این تعداد حدود ٣٠‌هزار دستگاه بوده است. مسئولان این ستاد می‌گویند که تعداد مراجعات خودروهای غیر مشمول که هیچ اجباری برای دریافت معاینه فنی ندارند و تنها برای بهره‌مندشدن از تخفیف ٢٠‌درصدی به دفاتر معاینه فنی تهران مراجعه کردند، حدود ١٠‌درصد بیشتر شده است.

٣٧‌ هزار تومان هزینه معاینه فنی برتر

٣٧‌هزار تومان هزینه‌ گرفتن معاینه فنی در تهران است، حالا فرقی نمی‌کند برتر باشد یا معمولی. البته در معاینه فنی برتر سختگیری بیشتری نسبت به آلایندگی خودرویتان وجود دارد.

در معاینه فنی برتر مونواکسید خودرویتان کمتر از ٠,٧‌درصد و هیدروکربن نسوخته باید ٢٥٠ ppm باشد اما در معاینه فنی برتر خودرو باید در دور آرام همین استاندارد را پاس کند اما در دور تند (٢٥٠٠ دور در دقیقه) میزان مونواکسید تولیدی خودرویتان باید زیر ٠.٦‌درصد باشد.

تا گارانتی کاتالیست به پایان نرسیده تعویضش کنید

سازمان محیط‌زیست در مورد وضع نامطلوب کاتالیست‌ها به وزارت صنعت، معدن و تجارت نامه نوشته و مدارک خود را ارسال کرده است، اما مدیرعامل ستاد معاینه فنی شهرداری تهران می‌گوید خودروسازان نسبت به رفع این عیب اقدامی انجام نداده‌اند.

حسینی‌منش با بیان این‌ که شهروندان باید هشیار باشند، گفت: «حالا که خودروساز توجهی به آلایندگی قطعات تولیدی خود ندارد، بهتر است شهروندان تا زمانی که گارانتی کاتالیست آنها به پایان نرسیده به صورت داوطلبانه به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند تا اگر در تست‌های معاینه فنی مشخص شد که کاتالیست دارای عیوبی است تا زمانی که گارانتی آن به پایان نرسیده خودروساز بر اساس قانون نسبت به تعمیر یا تعویض قطعه اقدام کند؛ در غیر این صورت شهروندان می‌بایست ۷۰۰ تا ۸۰۰‌هزار تومان بابت خرید کاتالیست از جیبشان هزینه کنند.»

سن فرسودگی خودروها چقدر است؟

سن، معیار چندان خوبی برای فرسودگی خودرو‌ها نیست، بلکه معاینه‌ فنی باید مشخص کند که خودرویی فرسوده است یا خیر. برخی کارشناسان هم تعیین سن را معیار مناسبی برای فرسوده بودن یا نبودن خودرو‌ها نمی‌دانند. آنها معتقدند آزمایش‌هایی که در معاینه‌ فنی انجام می‌شود، می‌تواند میزان فرسودگی خودرو‌ها را بهتر تعیین کند؛ چرا که ممکن است خودرویی با عمر ٥‌سال بسیار فرسوده‌تر از خودرویی با عمر ١٠‌سال باشد. بر اساس قانون خودروهای با عمر کمتر از ٤‌سال نیازی به دریافت معاینه فنی ندارند اما اگر می‌خواهند برگ سبز معاینه فنی برتر را کسب کنند، باید سری به مراکز این ستاد بزنند. به پیشنهاد هیأت وزیران سن فرسودگی سواری تاکسی و استیشن ون و سواری کار بر حسب بنزینی و دوگانه سوز بودن ١٠ سال، پایه گازسوز بودن ١٢‌سال و برقی و هیبریدی بودن ١٥‌سال است.

همچنین سن تاکسی‌هایی که بنابر پیشنهاد وزارت کشور یا وزارت راه و شهرسازی و تأیید سازمان حفاظت محیط‌ زیست و سازمان ملی استاندارد کماکان کیفیت ارایه خدمات مناسبی را دارند ١٥‌سال تعیین شد. بر این اساس سن فرسودگی وانت پایه گازسوز ١٥‌سال و بنزینی و دو گانه‌سوز دیزلی ١٤سال تعیین شد.

همچنین بر اساس این مصوبه سن فرسودگی اتوبوس درون‌شهری نیز بر حسب دیزلی بودن ١٠ سال، پایه گاز سوز بودن ١٢‌سال و اتوبوس برقی منوط به بازسازی و رعایت قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی ٢٠‌سال در نظر گرفته شده است. با ابلاغ این مصوبه سن فرسودگی مینی‌بوس و میدل‌باس درون شهری و برون شهری دیزلی ١٠، پایه گازسوز ١٢ و برقی منوط به بازسازی و رعایت قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی ٢٠‌سال مقرر شده است.

بر مبنای این مصوبه سن فرسودگی اتوبوس برون‌شهری ١٥‌سال و کشنده، کامیون و کامیونت ٢٢ سال، موتورسیکلت بنزینی کاربراتوری ٦ سال، بنزینی انژکتوری ٨ سال، برقی ١٢‌سال و سواری دولتی ١٥‌سال خواهد بود.

علیرضا چلویی، مدیرعامل مراکز اسقاط و بازیافت خودروی کشور می‌گوید که میانگین مصرف سوخت خودرو‌های سبک در کشور ٧,٥ لیتر در هرصد کیلومتر است اما خودرو‌های فرسوده به‌طور میانگین ١٦ لیتر سوخت مصرف می‌کنند.

آسمان کم‌ستاره خودروهای داخلی

طی خردادماه ١٣٩٨ تنها تعداد ٤٨,٤١١ دستگاه خودرو تولید شده که ٩٩‌درصد آن از دسته خودروهای سبک و یک‌درصد باقی‌مانده مربوط به خودروهای سنگین است.

این حجم از تولید اما در شرایطی صورت گرفته که آسمان کیفیت خودروهای داخلی در آخرین گزارش منتشر شده کم‌ستاره بوده است. شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران که کیفیت ۳۹ خودرو تولید و مونتاژ داخلی را مورد بررسی قرار داده، می‌گوید که همچنان تنها پژو ۲۰۰۸ مونتاژی ایران‌خودرو توانسته پنج ستاره کیفی را به دست بیاورد و سایر خودروها بین دو تا چهار ستاره کسب کرده‌اند. با توجه به ستاره‌های کسب شده توسط خودروهای ارزیابی شده در دومین ماه امسال، حدود ۳۱‌درصد خودروها معادل ۱۲ محصول توانسته‌اند چهار ستاره کیفی را به‌ دست بیاورند. همچنین حدود ۳۶‌درصد خودروها یعنی ۱۴ محصول نیز سه ستاره کیفی به دست آورده‌اند تا کیفیتی متوسط را از آن خود کرده باشند. درنهایت ۱۲ خودرو نیز کماکان دو ستاره باقی مانده‌اند و این یعنی حدود ۳۳‌درصد خودروهای ارزیابی‌شده در اردیبهشت حداقل کیفیت را داشتند. در گروه خودروهای سطح قیمتی یک، با دو عضو مونتاژی یعنی مزدا۳ شرکت بهمن موتور و سوزوکی گرند‌ویتارای ایران‌خودرو خراسان روبه‌رو می‌شویم که هر دوی آنها موفق به کسب چهار ستاره کیفی شده‌اند.

اما در سطح قیمتی دو با هشت محصول مونتاژی مواجه می‌شویم که در بین آنها، پژو ۲۰۰۸ توانسته پنج ستاره کیفی خود را حفظ کند. ۲۰۰۸ که اولین محصول پسابرجامی خودروسازی کشور به‌شمار می‌رود و با وجود تعلیق فعالیت‌های پژو در ایران، تولید آن فعلا ادامه دارد، اسفند ۹۷ موفق به کسب پنج ستاره کیفی شد. اما به‌جز ۲۰۰۸، هفت خودروی دیگر نیز در دسته قیمتی دو حضور دارند که مجموعه‌ای از مدل‌های چینی و کره‌ای هستند. در میان آنها، کیاسراتو توانسته چهار ستاره کیفی خود را حفظ کند.

در این بین، هایما S۷ اتومات کماکان چهار ستاره باقی ماند و درست مانند هایما S۵ هم سه ستاره کیفی به دست آورد. دیگر خودروی چینی این گروه یعنی تیگو۵ که در مدیران خودرو مونتاژ می‌شود، در گزارش کیفی اردیبهشت سه ستاره به‌دست آورده، .همچنین جک S۵ و S۳ نیز به‌عنوان محصول‌های مونتاژی کرمان‌موتور، با کسب سه ستاره، شرایط کیفی مشابهی با گزارش فروردین دارد. در نهایت اما ام‌وی‌ام X۳۳ دیگر خودروی عضو دسته قیمتی دو است که مانند گزارش قبلی، تنها دو ستاره کیفی به دست آورده است.

نگاهی هم بیندازیم به دسته قیمتی چهار که بیشترین خودروهای داخلی را در خود جای داده است. مانند چند گزارش قبلی، همچنان محصولات رنو و پژو رده‌های ابتدایی این گروه را به خود اختصاص داده‌اند. بر این اساس، تندرپلاس اتومات، پارس‌تندر، پژو ۲۰۷ اتومات، تندر-۹۰ پلاس، پژو ۲۰۷‌‌ای و دنا پلاس موفق به کسب چهار ستاره کیفی شده‌اند. هیچکدام از خودروهای مذکور تغییری در سطح کیفی‌شان نسبت به گزارش فروردین رخ نداده است؛ چه آن که در آن گزارش نیز محصولاتی چهار ستاره بودند.

نکته دیگری که در مورد گروه قیمتی چهار وجود دارد، چهار ستاره شدن دناپلاس است. در رده‌های بعدی این دسته‌قیمتی اما با تندر- ۹۰ ایران‌خودرو، رانا، پژو ۲۰۶ صندوقدار، پژو ۲۰۶ هاچ‌بک، دانگ‌فنگ H۳۰، دنا، ام‌وی‌ام ۳۱۵ جدید و کوییک مواجه می‌شویم. تمامی این خودروها موفق به کسب سه‌ستاره کیفی در اردیبهشت شده‌اند و این یعنی سطح کیفی آنها در مقایسه با گزارش فروردین تغییری نکرده است.