پیشرفت فناوری‌ در دنیا به گونه‌ای است که امکانات رفاهی بهتر و موقعیت‌های شغلی امیدوارکننده‌تری در شهرهای بزرگ به وجود آمده‌اند و مردم از شهرهای کوچک و روستاها به این مناطق نقل مکان می‌کنند. این مساله که در کشورهای در حال ‌توسعه، مانند ایران، به دلیل عدم توزیع متوازن امکانات، با شدت بیشتری در حال رخ‌دادن است، نگرانی‌های جدی‌تری نیز پیرامون مشکلات ناشی از تراکم جمعیت مثل ترافیک در پی‌ دارد. اصطلاحی که مدتی است در جوامع توسعه‌یافته تحت عنوان «خودروی متصل» زیاد به گوش می‌خورد، می‌تواند راه‌گشای چالش‌های آینده عبور و مرور باشد.

«خودروی متصل» که برای معادل فارسی «connected car» به کار می‌رود، سعی در توصیف خودرویی دارد که در بستر یک شبکه توانایی برقرار کردن ارتباط با سایر خدمات یا دستگاه‌ها را داشته باشد. این ارتباط می‌تواند میان طیف وسیعی از سیستم‌ها با خودرو شکل بگیرد. از موبایل و لپ‌تاپ گرفته تا خانه، محل کار، بخش‌هایی از زیرساخت‌های شهری، مراکز اورژانس و چراغ‌های راهنمایی.

جذابیت شهرهای بزرگ پیوسته در حال افزایش است و طبق‌ پیش‌بینی‌های سازمان ملل متحد تا سال 2050 میلادی، یا 1428 هجری شمسی، بیش از هفتاد درصد از جمعیت جهان ساکن شهر‌ها خواهند بود. اگر چالش‌های ترافیکی در شهرهای بزرگ حل نشود، دیگر مشاغل نویدبخش آن‌ها یا امکانات رفاهی‌شان درخشش چندانی نخواهند داشت.

اینترنت اشیا و خودروی متصل
خودروی متصل را در اصل می‌توانیم جزئی از مجموعه بزرگ اینترنت اشیا (IoT) بدانیم که مفاهیم گسترده‌ای از آن را نیز در بر می‌گیرد. برای بررسی دقیق‌تر و تطبیق این خودروها با مفهوم اینترنت اشیا بد نیست نگاهی داشته باشیم به دسته‌بندی خودروهای متصل از نقطه نظر ارتباطی که با پیرامون خود برقرار می‌کنند.

انواع ارتباط در خودروهای متصل

شیوه‌های برقراری ارتباط با محیط و نحوه گفتگوی خودروها در پنج نوع طبقه‌بندی می‌شوند:

1. Vehicle to Infrastructure: ارتباط خودرو با زیرساخت که به اختصار V2I خواند می‌شود. خودرو توسط این فناوری اطلاعاتی نظیر مسائل ایمنی و شرایط محیطی مختلف را در مورد زیرساخت‌ها جمع‌آوری می‌کند و به اطلاع راننده می‌رساند.

2. Vehicle to Vehicle: خودرو با خودرو (V2V)، در این نوع ارتباط، اطلاعاتی در زمینه موقعیت‌ خودروها و سرعت‌شان بین آن‌ها رد و بدل می‌شود تا از برخوردها جلوگیری شود و عبور و مرور هنگام ازدحام آسان‌تر شود.

3. Vehicle to Cloud: در ارتباط خودرو با فضای ابری (V2C) اطلاعات در مورد خودروها و اطلاعات مفید برای خودروهای تبادل می‌شود. این فناوری به خودرو امکان استفاده از داده‌های سایر خودروها، صنایع متصل با فضای ابری مانند انرژی و حمل و نقل و خانه‌های هوشمند و اینترنت اشیا را می‌دهد.

4. Vehicle to Pedestrian: خودرو با عابر پیاده (V2P) به منظور بهبود ایمنی و ترابری قادر به تبادل اطلاعات پیرامونی با سایر خودروها، زیرساخت‌ها و تلفن‌های همراه است.

5. Vehicle to Everything: ارتباط خودرو با همه چیز (V2X). این تکنولوژی ارتباط بین تمام انواع خودروها و سیستم‌های زیرساختی امکان‌پذیر می‌سازد. خودروها، بزرگ‌راه‌ها، کشتی‌ها، قطارها و هواپیماها در این فناوری با یکدیگر مرتبط می‌شوند.

برای درک بهتر نقشی که خودروهای متصل در حل چالش‌های عبور و مرور دارند یک سناریوی فرضی را بررسی می‌کنیم. در نظر بگیرید دو خودرو در جهت مخالف یکدیگر حرکت می‌کنند و هنگامی که نزدیک هم می‌شوند می‌توانند اطلاعاتی در مورد شرایط راهی که پشت سر گذاشته‌اند به دیگری بدهند تا در مورد ادامه مسیر تصمیم‌گیری بهینه‌تری انجام دهند.

اگر لازم است در محل مشخصی از جاده سرعت را کم کنند، یا تقاطعی که ترافیک سنگین‌تری دارد را دور بزنند و از مسیر جایگزین ادامه دهند. خودروها به زودی به فناوری 5G مجهز خواهند شد و این موضوع سرعت تبادل اطلاعات و دقت آن‌ها را از نظر زمانی به میزان چشم‌گیری افزایش خواهد داد و تقریبا داده‌ها به صورت زنده و در لحظه در اختیار همه خودروها قرار می‌گیرد که مزایای فراوانی به دست خواهد داد.

چند مثال کوچک دیگر از توانایی‌های خودروهای متصل را مرور کنیم:

• اتومبیل‌های خودران متصل، موقعیت دقیق جغرافیایی خود را به اطلاع یکدیگر می‌رسانند و این امکان فراهم می‌شود که جریان‌های ترافیکی پرسرعت بدون مشکل با هم همراه شوند و این مساله از کاهش سرعت یا از به وجود آمدن ازدحام و در خروجی و ورودی بزرگ‌راه‌ها جلوگیری می‌کند.

• در تقاطع‌ها و چراغ‌های راهنمایی خودروها با یک دیگر ارتباط برقرار کرده و شناسایی می‌کنند که حق تقدم با کدام یک است.

• خودروی متصل همچنین می‌تواند به شبکه یک شهر وصل شده و پارکینگ مناسب را پیدا کند یا از مناطقی که شلوغ هستند یا در دست تعمیرند دوری کند.

• مهم‌تر از همه با ارتباط بدون تاخیر بین خودروها که توسط فناوری‌های مدرن ممکن می‌شود می‌توان از شکل‌گیری تصادف‌ها جلوگیری کرد.

در این یادداشت سعی کردیم تصویری از دورنمای آینده صنعت حمل و نقل ارائه کنیم. همان‌طور که گفته شد به کارگیری یک خودروی متصل در برطرف کردن پیچیدگی‌های ترابری در شهرهای پرجمعیت مستلزم توسعه زیرساخت‌های فراوانی است. سوال بر سر زمان اجرای چنین ایده‌هایی است و نه بر اصل اجرا شدن یا نشدنشان. با این حال بسیاری از شهرها در کشورهای توسعه‌یافته مشغول اجرای آزمایشی این فناوری‌ها هستند و در آینده از مزایای فراوان آن بهره‌مند خواهند شد. در حالی که در کشورهایی مانند ایران ایمنی حداقلی حمل و نقل به طور فراگیر و کامل اجرا نمی‌شود.