بحران انرژی و مساله استفاده گسترده از سوخت‌های فسیلی چند سالی است که به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های جهانی تبدیل شده است. محدود بودن ذخایر نفت و گاز، آلایندگی بسیار زیاد سوخت‌های فسیلی، آسیب‌های بسیار گسترده آلودگی هوا در کلان شهرها و... از جمله عواملی است که بسیاری از صنایع مختلف را به فکر استفاده از انرژی‌های پاک انداخته است.

یکی از صنایعی که می‌تواند به بهبود این بحران کمک کند، صنعت خودروسازی است. میلیون‌ها دستگاه خودرو در هر کشور توسعه یافته یا در حال توسعه در حال تردد هستند که این میزان نشان دهنده نقش بسیار بزرگ خودروها در کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و در نتیحه کاهش عواقب بسیار پر ضرر آن‌ها داشته باشد. یکی از راهکارهایی که خودروسازان برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی به کار برده‌اند استفاده از پیشرانه‌های کم حجم اما پر قدرت است. به لطف بهره‌گیری از دانش الکترونیک و توسعه تولید پیشرانه‌ها، در حال حاضر بسیاری از خودروسازان بزرگ و نامی جهان اقدام به تولید پیشرانه‌هایی کرده‌اند که علاوه بر حجم پایین و تعداد سیلندر کم‌تر، توان و گشتاور بسیار قابل توجهی را نسبت به پیشرانه‌های حجیم و پر مصرف قبلی تولید می‌کنند.

به عنوان مثال برنارد هایل، رییس بخش انتقال قدرت دایملر 5 سال قبل در این باره گفت: «وقت آن رسیده که این دسته از موتورها در کمپانی مرسدس بنز بازنشسته شوند و تکنولوژی‌های بروز همچون توربوشارژر جایگزین آن‌ها شود. این شرکت همچنان از موتورهای 6.2 لیتری 8 سیلندر V شکل تنفس طبیعی در محصولات AMG و یا از موتوری 5.5 لیتری 8 سیلندر استفاده می‌کنند اما در آینده قرار است پیشرانه‌های توربوشارژر کم حجم جایگزین آنان شوند.»

مرسدس بنز نیز تنها به پیشرانه‌های توربوشارژر راضی نشده و اعلام کرده که در حال برنامه ریزی برای تولید موتورهای چهار سیلندر جدید با اندازه و حجم کوچکتر و همچنین تکنولوژی به‌روزتر برای تولید قدرت بیش‌تر است.

اما این مساله در منطقه خاورمیانه و در میان خودروسازان وطنی نیز توسط ایران خودرو به صورت جدی مورد بررسی و سرمایه‌گذاری قرار گرفته است. نگاه آینده‌نگرانه به این مساله به اندازه‌ای محکم و جدی ادامه پیدا کرد این شرکت نیز توانست هم‌پای خودروسازان بزرگ جهان به فناوری تولید پیشرانه‌های 3 سیلندر کم حجم با توان و گشتاور قابل توجه دست یافت.

ماجرای تولید پیشرانه‌های 3 سیلندر با بازدهی بالا در گروه صنعتی ایران خودرو به سال‌ اواسط دهه 90 باز می‌گردد. در آن زمان قرار بود تا با ایجاد همکاری میان شرکت تحقیق، طراحی و تولید موتورهای ایران خودرو (ایپکو)، شرکت آلمانی سازنده قطعات پیشرانه‌های درون‌سوز MAHLE اولین پیشرانه 3 سیلندر در صنعت خودروسازی کشور به مرحله طراحی و تولید برسد. اما با بازگشت دور جدید تحریم‌های صنعت خودروسازی اخبار جدید از این پروژه منتشر نشد. اما شرکت ایپکو با تکیه بر توانایی مهندسان داخلی و با الگوبرداری از برترین پیشرانه‌های 3 سیلندر جهان در فاز مطالعاتی خود توانسته است نمونه نهایی پیشرانه 3 سیلندر ایران خودرو را تولید کند.

خانواده پیشرانه‌های 3 سیلندر ایران خودرو

خانواده پیشرانه‌های 3 سیلندر ایران خودرو با طور کلی با کد ۳FX شناسایی می‌شود و دارای 5 عضو با حجم‌های یک و ۱٫۳ لیتر به تولید برسند. ویژگی‌های این 5 نسخه به شرح زیر است:

پیشرانه 3 سیلندر ۳F0N

حجم: 1 لیتر - 12 سوپاپ - تنفس طبیعی - دارای ساختار CVVT دوگانه - دارای استاندارد آلایندگی یورو ۶ / قدرت: 72 اسب بخار - بیشینه گشتاور: ۹۸ نیوتن متر

پیشرانه 3 سیلندر ۳F3N

حجم: 1.3 لیتر - 12 سوپاپ - تنفس طبیعی - دارای ساختار CVVT دوگانه - دارای استاندارد آلایندگی یورو ۶ / قدرت: 87 اسب بخار - بیشینه گشتاور: 122 نیوتن متر

پیشرانه 3 سیلندر ۳F3L

حجم: 1.3 لیتر - 12 سوپاپ - توربوشارژ - دوگانه‌سوز - دارای ساختار CVVT دوگانه - دارای استاندارد آلایندگی یورو ۶ / قدرت: 120 اسب بخار - بیشینه گشتاور: 185 نیوتن متر

پیشرانه 3 سیلندر ۳F3M

حجم: 1.3 لیتر - 12 سوپاپ - توربوشارژ - دارای سامانه پاشش مستقیم سوخت - دارای ساختار CVVT دوگانه - دارای استاندارد آلایندگی یورو ۶ / قدرت: 127 اسب بخار - بیشینه گشتاور: 200 نیوتن متر

پیشرانه 3 سیلندر ۳F3H

حجم: 1.3 لیتر - 12 سوپاپ - توربوشارژ - دارای سامانه پاشش مستقیم سوخت - دارای ساختار CVVT دوگانه - دارای استاندارد آلایندگی یورو ۶ / قدرت: 148 اسب بخار - بیشینه گشتاور: 240 نیوتن متر

توانایی تولید پیشرانه‌های 3 سیلندر با بازدهی بالا در گروه صنعتی ایران خودرو فرصتی را ایجاد کرده است که این خودروساز بتواند در آینده نه چندان دور از این پیشرانه‌های در کلاس‌های مختلف محصولات خود استفاده کرده و همچنین بستری قابل توجه را برای حرکت به سمت تولید خودروهای هیبریدی یا هیبریدی خفیف مهیا کرده است.

امروزه بسیاری از خودروسازان بزرگ همچون کیا، هیوندای، تویوتا، هونداو بسیاری از خودروسازان اروپایی به سمت استفاده از پیشرانه‌های بنزینی کم حجم در کنار یک موتور الکتریکی کوچک رفته‌اند. این سامانه تولید توان که عموما از آن با عنوان هیبریدی خفیف نام برده می‌شود علاوه بر تولید توان و گشتاور کافی، در کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی تولید شده توسط خودرو کمک شایانی کرده است. امید است گروه صنعتی ایران خودرو نیز در آینده‌ای نزدیک به دانش و فناوری تولید خودروهای هیبریدی با استفاده از پیشرانه‌های 3 سیلندر خود دست یابد.