چندی پیش در یادداشتی با عنوان « نگاهی به بحران نام‌گذاری در صنعت خودروی ایران»، نگاهی داشتیم به خطاهایی که خودروسازان دولتی در برند سازی و انتخاب نام برند خود دارند. حالا معرفی محصول جدید کرمان موتور و خطاهایی که در نام‌گذاری آن دیده می‌شود، بهانه‌ای تازه شد تا به نام‌گذاری محصول در خودروسازان بخش خصوصی هم نگاهی داشته باشیم.

نگاهی به اسامی انتخاب شده برای خودروها، نشان می‌دهد انتخاب نام در خودروسازان بخش خصوصی بیش‌تر به شیوه کدگذاری صورت می‌گیرد. روشی مرسوم در دنیا که معمولا بر پایه قواعدی شکل می‌گیرد تا در این دوره مملو از داده، اطلاعات پایه محصول و جایگاه آن را در سبد محصولات یک شرکت نشان دهد. برای نمونه، نام‌گذاری در محصولات آئودی مبتنی بر یک قاعده کلی است. حرف A نشان‌گر دسته بندی خودرو در رده سدان‌ها است و حرف Q بیانگر این است که با یک کراس‌اوور یا شاسی بلند طرف هستید. در صورتی حرف S در نام محصول دیده شود، شما با نسخه‌ای قدرتمند‌تر از همان محصول قبلی مواجهید. در کنار این حروف، اعداد 1 تا 8 دیده می‌شود که هر چه عدد بزرگ‌تر باشد، ابعاد محصول پیش روی شما بزرگ‌تر می‌شود. به این ترتیب، به سادگی‌ می‌توان داده‌های اولیه شامل کلاس و حدود ابعاد محصولات آئودی را به دست آورد.

یک روش منطقی دیگر در نام‌گذاری محصول، شیوه‌ای است که اشکودا برای سری خودروهای کراس اوور خود در نظر گرفته است. در این شیوه نام تمامی محصولاتی که در این دسته قرار می‌گیرند با حرف K آغاز و با حرف Q تمام می‌شود. این سری از محصولات اشکودا شامل Kodiaq، Kamiq، Karoq و Kushaq می‌شود. در صورتی که با یک کراس‌اوور تمام الکتریکی مواجه باشید، حرف K در ابتدای نام جای خود را به E می‌دهد، مانند Enyaq.

کرمان موتور که پیش‌تر تنها مونتاژ کننده محصولات شرکت‌هایی مانند جک و لیفان بوده، تا کنون بحرانی جدی را در نام‌گذاری محصول پیش رو نداشته و بر پایه قواعدی که چینی‌ها طراحی کرده بودند محصولات خود را به بازار عرضه می‌کرد، اما حالا که این شرکت قصد استفاده از نشان خود را روی محصولاتش دارد، خطای نام‌گذاری در محصولاتش نمود بیرونی پیدا کرده است. در حالی که با تغییر نام محصولات از JAC به KMC سدان‌های این شرکت کماکان با حرف J شناخته می‌شود، سردرگمی در نام‌گذاری کراس‌اوورهای این شرکت به اوج خود رسیده است. اگر قرار بر این بود که مانند سدان‌ها از همان قاعده نام گذاری جک پیروی شود، کراس اوورهای این شرکت نیز باید با حرف S معرفی ‌می‌شدند، اما نخستین کراس‌اوور این شرکت که با نشان KMC عرضه شد، با کدگذاری جدید و حرف K شناخته می‌شود. در واقع نام سی‌هو ایکس7 (Sihao X7) به KMC K7 تغییر کرده است. کرمان موتور در نام گذاری محصول جدید خود حتی این قاعده را هم نادیده گرفته است و سی‌هو ایکس6 (Sihao X6) را با نام KMC X5 به بازار ایران معرفی کرده است در حالی که با قاعده نام‌گذاری K7 در حقیقت X5 باید K6 نام‌گذاری می‌شد یا اگر این شرکت قصد داشت ارتباط این محصول و S5 را به مشتری نشان دهد، در واقع باید نام K5 را برای آن بر می‌گزید. حالا با این شیوه نام‌گذاری، در واقع سه سری محصول با کد‌های S، K و X برای کراس‌اوورهای کرمان‌موتور ایجاد شده است که در یک روش نام‌گذاری منطقی هر سری می‌تواند سبدی کامل از محصولات در اندازه‌های مختلف را شامل شود.

تفاوت سیستم نامگذاری در کرمان موتور و آئودی

ماجرا وقتی بغرنج‌تر می‌شود که به یاد بیاورید شاخه دیگر صنایع خودروسازی کرمان یعنی خودروسازان بم نیز به تازگی روش کرمان موتور را در پیش گرفته و محصولات مونتاژی را با نشان BAC در ایران عرضه می‌کند و نخستین محصول آن X3 نام دارد. حالا تصور کنید کرمان موتور نسخه فیس‌لیفت جک S3 را در برنامه عرضه داشته باشد و مانند نسخه فیس لیفت S5 آن را در سری X قرار دهد. خلاقیت در این گروه خودروسازی موج می‌زند. بیچاره مشتریانی که نمی‌دانند وقتی می‌خواهند از کرمان خودرو X3 بخرند، در واقع دارند کدام X3 را می‌خرند! به همین سادگی کدهایی که در نقطه دیگری در دنیا داده‌های اولیه محصول را پیش روی مشتری قرار می‌دهد، در ایران مشتری را سردرگم می‌کند.

ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود، عدد 5 از سری T کرمان موتور که مربوط به پیکاپ‌های این شرکت است و شامل مدل‌های T8 و T9 می‌شود، در اختیار خودروسازی فردا است و در کلاس دیگری دسته‌بندی می‌شود در حالی که در یک قاعده منطقی می‌توانست نام پیکاپ کوچک‌تر یا کاربردی کرمان موتور باشد.

این بحران فقط مربوط به کرمان موتور نیست. ایران خودرو دیزل پیکاپی از فوتون را با نام G7 در ایران عرضه می‌کند، در سبد محصولات فوتون پیکاپ بزرگ‌تری با نام G9 نیز وجود دارد که می‌تواند یکی از محصولات آینده ایران خودرو دیزل باشد، اما بهمن موتور محصولی را دقیقا در همان سگمنت آماده ورود به بازار ایران کرده و نام G9 را برای آن در بازار ایران نظر گرفته است. در سوی دیگر تیگارد موتور نیز در حال تکرار اشتباهی مشابه است. این شرکت محصولی بزرگ‌تر از X35 را برای توسعه سبد محصول خود در نظر گرفته و برای پیروی از قاعده نام‌گذاری خود، نام آن را به X55 تغییر داده است. این درحالی است که پنج سال از عرضه محصولی با همین نام و در همین کلاس توسط مدیران خودرو می‌گذرد.

چیزی که موجب بروز چنین بحرانی می‌شود، نگاه کوتاه مدیران صنعت خودروی ایران، تصمیم‌های اقتضایی و استراتژی‌های کوتاه مدت آن‌ها است. در داستانی مشابه که بی‌تردید همه آن را شنیده‌اند، پژو با نگاهی بلند مدت به سادگی توانست جلوی تشابه اسمی محصول خود با پورشه را بگیرد. پورشه نخستین بار مدل 911 را با نام 901 به بازار معرفی کرد، اما پژو پیش‌تر تمام اعداد سه رقمی با دهگان 0 را برای محصولات خود ثبت کرده بود و پورشه به ناچار نام محصول خود را تغییر داد. هر چند پژو هرگز محصولی با نام 901 تولید نکرد، اما امکان استفاده از این نام را برای خود محفوظ نگه داشت. پژو با ثبت این اعداد نزدیک به صد سال است که از همین اسامی برای محصولات خود استفاده می‌کند و داستان پورشه دیگر برای آن تکرار نشده است.