وقتی دهه‌ ۱۹۷۰ میلادی رو به اتمام بود، یک هاچ‌بک جنجالی نمایشگاه خودروی فرانکفورت ۱۹۷۹ را به هم ریخت! این هاچ‌بک پنج‌در که قرار بود نقش اتومبیلی کوچک را برای خانواده‌های کم‌جمعیت ایفا کند، خیلی زود نظرها را به خود جلب کرد تا برای یک دهه و نیم بعد یکی از پرافتخارترین دوره‌های لانچیا رقم بخورد.

تولد لانچیا دلتا
پس از بازنشسته کردن «فولویا» در سال ۱۹۷۳ که در بدنه‌های سدان و کوپه و با طولی در محدوده ۴ متر روانه بازار می‌شد، لانچیا به شدت خلاء محصولی را در این کلاس احساس می‌کرد. «بتا» بیش از اندازه بزرگ و گران‌قیمت محسوب می‌شد و نمی‌توانست این نقش را بر عهده بگیرد. بنابراین پروژه ساخت خودرویی نسبتا کوچک که پاسخگوی نیازهای خانواده‌ها باشد در دستور کار قرار گرفت و با کُد Y5 شروع به کار کرد. سیستم تعلیق مک‌فرسون برای طرح پیشنهادی انتخاب شد، پیشرانه‌ها از فیات ریتمو به عاریت گرفته شدند و به سیستم ورودی/خروجی جدیدی مجهز شدند و در نهایت مهم‌ترین بخش، یعنی طرح بدنه به طراح نامیِ ایتال‌دیزاین، جورجتو جیاجیارو سپرده شد تا او یکی از به یادماندنی‌ترین طرح‌های دوران حرفه‌ای‌اش را ارائه کند. بنابراین وقتی لانچیا از محصولی که «دلتا» نام گرفت در نمایشگاه خودرو فرانکفورت رونمایی کرد، حاضرین با خودرویی جذاب، خوش‌استیل و از نظر فنی توانمند مواجه شدند که به امکاناتی چون تهویه مطبوع، صندلی‌های عقب تاشونده و فرمان راک‌اندپینیون مجهز بود.
لانچیا دلتا ابتدا با پیشرانه‌های ۱.۳ و ۱.۵ لیتری روانه بازار شد. حداکثر قدرت این پیشرانه‌ها که می‌توانستند به گیربکس‌های 4 سرعته یا 5 سرعته دستی مجهز شوند ۷۵ و ۸۵ اسب‌بخار بود. مدت کوتاهی از رونمایی دلتا نگذشت که این خودرو توسط روزنامه‌نگارهای شانزده کشور اروپایی به عنوان خودرو سال ۱۹۸۰ اروپا انتخاب شد تا از همان ابتدا پشتوانه بسیار خوبی برای گسترش شهرت و محبوبیت دلتا فراهم شود. فروش دلتا از ۴۳ هزار دستگاه در سال نخست عرضه به بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه در طول سال‌های ابتدایی دهه ۸۰ رسید. جعبه دنده اتوماتیک سه‌سرعته به فهرست تجهیزات قابل سفارش اضافه شد و نمونه‌های مجهزتری هم به رده‌های تجهیزاتی اضافه شدند، ضمن این که توان نمونه ۱۳۰۰ هم به ۷۸ اسب بخار ارتقاء پیدا کرد.

ورود به دنیای خودروهای اسپرت
اما باید آغاز ماجرای ورود دلتا به دنیای خودروهای اسپرت را در ۱۹۸۳ جست‌و‌جو کرد. در این سال افزون بر ارائه فیس‌لیفت مینور برای تمام مدل‌ها، یک سری جدید با پیشرانه ۱.۶ لیتری DOHC که ۱۰۵ اسب‌بخار توان داشت به فهرست فروش اضافه شد. دلتا GT 1600 که نام این مدل بود از رینگ‌های اسپرت، لاستیک‌های لبه‌کوتاه، ترمزهای دیسکی برای هر چهار چرخ و سیستم تعلیق از نو تنظیم‌شده بهره می‌برد.
اولین دلتایی که توانایی‌های حرکتی فوق‌العاده داشت دلتا HF نام گرفت. این پسوند که مخفف «حداکثر وظیفه‌شناسی» بود، از سال 1966 بر روی محصولات توانمند لانچیا به کار گرفته می‌شد و حالا دلتا شایسته‌ دریافت آن شده بود تا با نصب توربوشارژر ساخت شرکت معتبر گرِت و استفاده از کاربراتورهای دودهانه و سیستم جرقه‌زنی خاص روی پیشرانه ۱.۶ لیتری نمونه GT، حداکثر توان آن به ۱۲۸ اسب بخار برسد. تعبیه گیربکس پنج‌سرعته دستی ساخت ZF و تنظیم دوباره سیستم تعلیق و استفاده از لاستیک‌های پهن‌تر ساخت میشلن، همگی این گل سرسبد لانچیا را به هاچ‌بکی با توانایی‌های حرکتی بالا تبدیل کردند.
برای سال ۱۹۸۶ لانچیا افزون بر فیس‌لیفت دوباره دلتا، نمونه جدیدی از HF توربو را آماده کرد که با پیشرانه ۲.۰ لیتری و سیستم انتقال قدرت به چهارچرخ ۱۶۵ اسب بخار قدرت داشت و در عبور از پیچ‌ها و ناهمواری‌ها بسیار توانا بود. سال بعد لانچیا برای مسابقات رالی جهانی دلتا را آماده کرد. این هاچ‌بک دوست‌داشتنی در همان بدو ورود به مسابقات، توانست عنوان قهرمانی را به دست بیاورد و تا زمانی که لانچیا به خاطر نتایج ضعیف فصل ۱۹۹۳ از این رقابت‌ها انصراف بدهد، شش بار این عنوان را تکرار کند. درخشش دلتا در مسابقات رالی بخش مهمی از شهرت این هاچ‌بک را ساخت و باعث گسترش محبوبیت آن بین مردم هم شد. این محبوبیت تاثیرش را در بازار فروش هم نشان داد به گونه‌ای که در اولین سال قهرمانی، فروش دلتا ۴۲ درصد افزایش پیدا کرد.
به موازات کسب موفقیت‌ها در مسابقات رالی جهانی، لانچیا هم نمونه‌های قدرتمندتری را معرفی می‌کرد. HF انتگرال با پیشرانه‌های هشت و شانزده سوپاپه ۱۸۵ و ۲۰۰ اسب بخار قدرت داشتند که برای هاچ‌بکی با چنین جثه‌ای فوق‌العاده محسوب می‌شدند، به شکلی که شتاب صفر تا صد کیلومتر نمونه شانزده سوپاپ به ۵.۷ ثانیه می‌رسید.
دلتا به خاطر ویژگی‌های فنی برجسته و استایل خاص مورد توجه سازندگان سفارشی و طراحان متفرقه قرار گرفت. مشهورترین نمونه آن کوپه‌ای دو نفره به نام هایِنا بود که توسط طراح مشهور ایتالیایی زاگاتو ساخته می‌شد. یک نمونه کانورتیبل هم به طور اختصاصی برای مالک شرکت فیات، جوآنی آنیلی ساخته شد که بسیار مورد توجه قرار گرفت.

سرانجام دلتا
لانچیا طبق قرارداد همکاری که میان فیات و ساب سوئد منعقد شده بود یکی از تامین‌کنندگان این خودروساز محسوب می‌شد و در طول دوره حضور دلتا در بازار، سوئدی‌ها هم آن را تحت عنوان ساب ۶۰۰ روانه بازار می‌کردند. ساب ۶۰۰ فقط از پیشرانه ۱.۵ لیتری ۸۵ اسب بخاری بهره می‌برد و هیچ‌کدام از حق انتخاب‌هایی که برند ایتالیایی ارائه می‌کرد برای آن پیش‌بینی نشده بود.
سرانجام در سال ۱۹۹۴ آخرین سری از دلتاهای نسل اول خط تولید لانچیا را ترک کردند. نزدیک به ۱۵ سال حضور در بازار و مسابقات اتومبیل‌رانی، دلتای نسل اول را به سمبلی از دوران رواج هاچ‌بک‌های اسپرت ایتالیایی تبدیل کرد. موفقیت نسل اول هرگز در نسل‌های دوم و سوم تکرار نشد تا این یاد و خاطره‌ موفقیت این مدل همیشه در ذهن خودرودوستان باقی بماند.