به عنوان راننده حس خیلی بدی است که در حال رانندگی متوجه شوید اشکالی برای خودرو پیش آمده است. بخار آب از زیر درب موتور خودرو به هوا بلند شده، بوق اخطار اعلان خطر می کند و چراغ‌های روی داشبورد روشن شده اند.

بالا رفتن بیش از حد دمای موتور یعنی چه؟

موتور در دمای معینی با کارایی موثر کار می کند. این دما آنقدر بالاست که نمی توان موتور را با دست لمس کرد. بالا رفتن بیش از حد دمای موتور زمانی است که دما به اندازه ای بالا می رود که می تواند به قسمت های موتور آسیب وارد کند. معمولا دمای بالاتر از 115 درجه سانتیگراد برای نگران شدن کافی است. بخار از ناحیه موتور به هوا می رود، درجه دمای آب به منطقه قرمز می رود و چراغ اخطار موتور روشن می شود تا نشان دهند که دمای موتور بیش از حد بالا رفته است.

آیا موتور من سامانه خنک کننده دارد؟

مهم نیست که چقدر کوچک یا بزرگ است، همه موتورها یک سامانه خنک کننده دارند. در خودروهای اولیه برای خنک کردن موتور از هوا استفاده می شد. موتور در مجاورت هوا قرار داشت و با عبور هوا از روی موتور، حرارت موتور گرفته می شد. همچنانکه موتور خودرو پیچیده تر و قدرتمند تر می شد، تعداد دفعاتی که دمای موتورها بالاتر از حد معمول می رفت، افزایش یافت. در نتیجه سامانه خنک شوند با مایع جایگزین خنک شدن با هوا گشت.

امروزه سامانه خنک شوند با مایع تقریبا در تمام خودروهای امروزی استفاده شده است. خودروی جدید شما به سامانه خنک کننده ای مجهز است که مایع خنک کننده در درون موتور گردش می کند و حرارت موتور را می گیرد و سپس به رادیاتور می رود و حرارت را پس می دهد.

سامانه خنک کننده موتور چگونه کار می کند؟

قطعات زیادی در سامانه خنک کننده موتور خودرو وجود دارند. قطعاتی مانند یک پمپ آب، یک ترموستات، یک هسته گرم کننده ، یک رادیاتور، شلنگها و خود موتور. چگونگی کار این سامانه :

پمپ آب یک پروانه دارد که موجب گردش مایع می شود. این پروانه مانند یک فن یا آسیاب است که توسط تسمه پروانه یا تسمه یا زنجیر تایم به کار می افتد.

مایع خنک کننده در پوسته اطراف موتور که دارای کانالهای زیادی است، گردش می کند. مایع خنک کننده گرما را از موتور گرفته و به داخل هسته گرم کننده می رود.

هسته گرم کننده، از یک رادیاتور کوچک تشکیل شده که فضای داخل خودرو را گرم می کند. یک دریچه برای تنظیم مقدار مایع خنک کننده که می بایستی وارد هسته گرم کننده شود، وجود دارد. سپس مایع خنک کننده از طریق شلنگهایی به سمت رادیاتور می رود.

اساسا رادیاتور از یک تیوب بلند ساخته شده است که خم شده و به صورت مارپیچ های کوچکی درآمده است. هوایی که از میان این مارپیچها عبور می کند، گرمای مایع خنک کننده را جذب می کند و باعث می شود که دمای مایع خنک کننده کاهش یابد. بعد از عبور از رادیاتور، مایع خنک کننده توسط شلنگهایی به پمپ آب باز می گرددو چرخه دوباره تکرار می شود.

چرا دمای موتور خودرو بیش از حد افزایش می یابد؟

بالا رفتن دمای موتور به چند دلیل اتفاق می افتد. اما تقریبا ریشه تمام آنها در نقصان گردش سامانه خنک است که در طرق مختلفی این نقص بوجود می آید:

نشتی سامانه خنک کننده: نشتی سامانه خنک کننده به خودی خود موجب افزایش دمای موتور نیست، بلکه ورود هوا به دلیل نشتی موجب بالا رفتن دمای موتور می باشد. هنگامی که نشتی اتفاق می افتد، مقدار مایع خنک کننده کاهش می یابد و باعث می شود که هوا به درون سامانه مکیده شده و وارد گردش سامانه خنک کننده شود. از آنجایی که هوا از مایع خنک کننده سبک تر است، بالای سامانه خنک کننده قرار می گیرد و مشکلی را بوجود می آورد که به نام قفل هوا شناخته می شود.یک قفل هوا، حباب بزرگی است که موجب توقف جریان مایع خنک کننده در سامانه خنک کننده می شود. در نتیجه مایع خنک کننده در موتور باقی مانده و دمایش بسیار بالا می رود.

گرفتگی: یک گرفتگی در سامانه خنک کننده دلیل غیر مستقیم دیگر است. بالا رفتن دمای موتور در واقع به دلیل گردش نکردن مایع خنک کننده در سامانه خنک کننده است. وقتی که گرفتگی در سامانه وجود دارد، مایع خنک کننده نمی تواند گردش کند در نتیجه دمای موتور افزایش می یابد.

خرابی پمپ آب: خرابی پمپ آب یکی از متداول ترین دلایل افزایش دمای آب است. پمپ آب پرکار ترین قطعه در سامانه خنک کننده و مسوول گردش مایع خنک کننده است. به مرور زمان یاتاقان ها یا پروانه داخل پمپ ممکن است بشکنند که در نتیجه پمپ دیگر کار نخواهد کرد و در مدت کوتاهی دمای موتور به بیش از حد معمول بالا می رود.

مایع خنک کننده به اندازه کافی رقیق نیست: این وضعیت معمولا در آب و هوای بسیار سرد پیش می آید. زمانی که به دلیل دمای هوای زیر صفر، مایع خنک کننده به حالت ژله ای در می آید و موجب گرفتگی در رادیاتور یا موتور می شود. به یاد داشته باشید که حتی در هوای بسیار سرد چند درجه زیر صفر، در صورت از کار افتادن سامانه خنک کننده، دمای موتور با سرعت بالا می رود که موجب خراب شدن قطعات داخلی موتور می شود.

سامانه دیگری که موجب کاهش دمای موتور می شود روغن موتور است. روغن موتور نقش بسیار مهمی در خنک کردن موتور و جلوگیری از افزایش دما دارد. روغن موتور اجزای داخلی موتور را روغن کاری می کند که موجب کاهش اصطکاک می شود که دلیل اصلی افزایش دما است.

بسیاری از شرکت های خودرو سازی یک قطعه خنک کننده روغن در خودرو قرار داده ان که مانند رادیاتور کار می کند. روغن موتور بعد از گردش در موتور به داخل این خنک کننده رفته تا دمای آن کاهش یابد و سپس به داخل موتور برگردد. بیش از 40 درصد خنک شدن موتور توسط روغن موتور انجام می شود.

تعمیرات رایجی که برای رفع مشکل افزایش دمای موتور انجام می شود:

تعویض پمپ آب

تعمیر یا تعویض رادیاتور

اضافه کردن ضد یخ به مایه خنک کننده

تعویض یا تعمیر رادیاتور

تعویض روغن موتور

تعویض شلنگها

چگونه از افزایش زیاد از حد دمای موتور جلوگیری کنیم؟

در زمان‌های مورد نظر سازنده یا زمانی که مایع خنک کننده کثیف شده است، مایع خنک کننده تعویض گردد.
هرچه زودتر نشتی مایع خنک کننده را برطرف کنیم

به طور مرتب روغن موتور را تعویض کنیم

درجه حرارت آب و روغن موتور را در زمان رانندگی بررسی کنیم. در زمانی که دمای آب یا روغن بالا رفتند، خودرو را در کنار جاده متوقف کنیم تا به قطعات داخلی خودرو آسیبی نرسد.

در زمانی که دمای موتور بالا رفته است، چیزی را به شانس واگذار نکنید. حتی اگر یک بار نیز دما افزایش یافت، حتما اشکالی در موتور وجود دارد. سریع ایراد را توسط مکانیک خبره برطرف کنید.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان