بازار لیزینگ خودرو در ایران، در غیاب لیزینگ‌های رسمی خودروسازان و توقف وام‌های بانکی خرید خودرو، به‌صورت قارچ گونه رشد کرده و به پناهگاهی برای متقاضیان ناامید تبدیل‌شده است. روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی به نبود نظارت کافی و خلأ تسهیلات رسمی و شرایطی ایجادشده که شرکت‌های غیرمجاز با وعده‌های جذاب، بخش بزرگی از تقاضای سرخورده بازار را جذب می‌کنند پرداخته‌شده است. در این مطلب نگاهی به چالش‌هایی که در اثر سخت در دسترس بودن تسهیلات بانکی و ازکارافتادن لیزینگ های رسمی خودروسازان به وجود آمده است می‌پردازیم.

رشد قارچ گونه شرکت‌های لیزینگ غیررسمی

در شش سال گذشته، هم‌زمان با تحریم‌های خودرو، تعداد شرکت‌های خصوصی لیزینگ در سراسر کشور افزایش چشمگیری داشته است. این شرکت‌ها با وعده پیش‌پرداخت اندک، اقساط بلندمدت خودرو و تحویل فوری خودرو، توجه خریداران ناامید را جلب کرده‌اند، اما اغلب فاقد سرمایه واقعی یا مجوز قانونی هستند. نتیجه اعتماد مشتریان، پرونده‌های قضایی و زیان‌های مالی سنگین است.

شکاف اقتصادی و کاهش توان خرید خودرو

کاهش تولید خودرو و توقف تسهیلات رسمی، تقاضای واقعی را به سمت تقاضای واسطه‌ای سوق داده است. تورم و جهش قیمت خودرو توان خرید طبقه متوسط را کاهش داده و خودرو برای بسیاری از خانوارها غیرقابل‌دسترس شده است.

به‌عنوان‌مثال، قیمت کارخانه‌ای خودرو به حدود ۶۰۰ میلیون تومان رسیده و خانوارهایی با درآمد ۱۵ میلیون تومانی باید سال‌ها برای خرید خودرو منتظر بمانند. این شرایط، بازار خاکستری لیزینگ خودرو را تبدیل به فرصتی برای سودجویان کرده است.

چرایی استقبال مردم از لیزینگ غیرمجاز

رشد بی‌ضابطه شرکت‌های لیزینگ ناشی از ترکیبی از عوامل اقتصادی و نبود نظارت است. طولانی شدن زمان تحویل خودروهای کارخانه‌ای و توقف وام خودرو، خریداران را به سمت آگهی‌های فروش خودرو غیررسمی هدایت کرده است.
برای مثال، یک کارگر با حقوق ماهانه ۱۵.۳ میلیون تومان برای خرید یک خودروی ساینا دنده‌ای باید بیش از دو سال صبر کند، و حتی کارمندی با حقوق ۳۰ میلیون تومان بیش از یک سال در صف انتظار می‌ماند. این زمان طولانی، انگیزه استفاده از مسیرهای غیررسمی را افزایش می‌دهد.

نحوه فعالیت شرکت‌های لیزینگ خودرو

شرکت‌های لیزینگ شرایط خرید خودرو را با لیست فروش ارائه می‌دهند که شامل:
میزان پیش‌پرداخت خودرو
مدت بازپرداخت و مبلغ اقساط
شرایط و زمان تحویل خودرو
معمولاً پیش‌پرداخت ۳۰ تا ۵۰ درصد قیمت خودرو تعیین می‌شود و مابقی مبلغ تا پنج سال در شرایط بانکی یا تا دو سال در شرایط غیردولتی پرداخت می‌شود. بااین‌حال، پشت این شرایط جذاب، شفافیتی درباره تأمین خودرو و تضمین تحویل وجود ندارد و بسیاری از مشتریان با پرونده‌های قضایی و وعده‌های عمل نشده مواجه شده‌اند.

ضرورت نظارت و حمایت‌های قانونی

کارشناسان بازار خودرو معتقدند، برای مهار رشد شرکت‌های لیزینگ غیررسمی، علاوه بر نظارت قوی‌تر، باید وضعیت اقتصادی کشور نیز اصلاح شود. کاهش دخالت‌های دستوری و ایجاد سازوکارهای مالی شفاف، می‌تواند عرضه خودرو را افزایش و فرصت سودجویان را کاهش دهد.
اسد کرمی، رئیس اتحادیه فروشندگان خودرو تهران، تأکید کرده که خرید خودرو باید فقط از نمایشگاه‌های دارای پروانه کسب معتبر انجام شود، زیرا در بازاری بدون رقابت، فساد و تخلفات افزایش می‌یابد.

جمع‌بندی

بازار لیزینگ خودرو در ایران محصول خلأ نظارتی و مشکلات اقتصادی است. وعده‌های تحویل فوری و اقساط جذاب، خریداران را به سمت ریسک‌های مالی سوق داده و رشد شرکت‌های غیرمجاز، ضرورت نظارت، سیاست‌های حمایتی و ارائه تسهیلات قانونی توسط خودروسازان و بانک‌ها را بیش‌ازپیش نشان می‌دهد.